Doğu Anadolu Bölgesinde yer alan Bitlis, folklorik açıdan zengin ve farklı renklilikleri barındıran bir ilimizdir. Bu farklılık ve renklilik de halk oyunları açısından Bitlis yöresinde çeşitli oyunların ve folklorik öğelerin yer almasını sağlamıştır.
Yöre insanın tevazusu, mertliği, cömertliği, yiğitliği, geçmişte yaşanan ve destansı bir kisveye bürünen sevdaları, aşiret çekişmeleri ve diğer yörelerde olduğu gibi coğrafi ve iklim etkenleri Bitlis halk oyunları içerisinde zamanla vücut bulmuş ve halk kültürünün bir parçası olarak düğünlerde, kutlamalarda sergilenmiş ve hala da sergilenmeye devam etmektedir.
Bitlis halk oyunları; davul zurna, kaval, bağlama ve tef eşliğinde oynanır. Bu enstrümanlarla çekilen halaylarda sadece erkeklerin oynadığı gibi sadece kadınların oynadığı ve kadın-erkek karışık oynanan oyunlar da vardır. Halay formu olarak çeşitli varyasyonlarla sergilenen oyunlarda; oyunun oynanış biçimine göre oyuncuların halayda omuzlardan, ellerden veya parmaklardan tutarak oynadıkları farklı oyunlar vardır.
Kostüm (giysi) olarak renkli ve yörenin dokusuna uygun giysilerin kullanıldığı Bitlis halk oyunlarında erkekler başlarını puşu (puşi) takarlar. Kadınların başlarına taktığı aksesuara ise kofi-kofu veya kofik denir. Kadınlar giysi olarak fistan, cepken ve kemerden oluşan giysi ile sahne alırlar. Erkekler ise “şal” ve “şepik” denilen yöreye özgü kostum ile sahne alırlar. Oyuncuların ayaklarına giydiği ayakkabıya ise “harik” ve “çarık” adı verilir. Kadınların da yörenin tarihinden ve geçmişinde yer alan ve hala günümüzde de kullanılan çeşitli aksesuarlar kullanarak bu oyunları sergilediği bilinmektedir. Bu aksesuarlara “hızma”, “serpuş”, “merheme” ve “tikme” gibi takılar veya giysiler örnek verilebilir.
Bitlis halk oyunları bakımından zengin bir portföye sahiptir. Bu oyunları kadınların ve erkeklerin ayrı ayrı veya beraber oynadığı biçiminde şöyle sıralayabiliriz :
Bitlis Yöresi Halk Oyunları İsimleri
Erkek Oyunları :
- Sêpe
- Ağır Gövenk (Govend)
- Harkuşta (Yarkuşta)
- Mutki
- Garzanê (Garzani)
- Koçerî
- Koç Halayı
- Dıldıl
Kadın Oyunları:
- Memmi
- Memyane
- Meyremo
- Narê
Erkeklerin oynadığı ve aşiret kavgasının folklorik olarak sergilendiği Mutki, Harkuşta gibi oyunlar kadınlar tarafından oynanmazken Sêpe, Ağır Gövenk, Meyrokê, Deriko, Hezalım (Xezalo), Papurê, Garzani gibi oyunlar kadınların ve erkeklerin beraber oynadığı oyunlardandır.